نحوه تشخیص و درمان تومورهای سرطانی غدد بزاقی

غدد بزاقی بخشی از سیستم گوارشی محسوب می‌شوند که غذا از بدو ورود به دهان با ترشحات بزاقی روبرو می‌شود. بزاق بخش کوچکی از هضم را انجام می‌دهد و نقش محافظتی از مخاط را برعهده دارد. همچنین نقش فرعی بزاق کمک به صحبت کردن و کارکرد مناسب بلع و دهان می باشد. غدد بزاقی اصلی شامل بناگوشی، تحت فکی و زیرزبانی است. غدد بزاقی فرعی ریز و به تعداد فراوان نیز وجود دارند که در سراسر دهان تا قسمت فوقانی حلق به صورت پراکنده پخش شده‌اند.
از آنجا که غدد بزاقی نقش مهمی در دهان ایفا می‌کنند، بیماریهای آنها می‌تواند برای فرد بسیار مشکل‌ ساز باشد. سرطان غده بزاقی زمانی رخ می دهد که یکی از این غدد، سرطانی می شود و تومور ایجاد می کند. سه جفت غدد بزاقی اصلی وجود دارد. غدد پاروتید دقیقاً در جلوی هر گوش قرار دارند و بزرگترین غدد بزاقی هستند. سرطان غدد بزاقی به احتمال زیاد در این غدد ایجاد می شود که بیشتر تومورهای این ناحیه، خوش خیم هستند؛ اما امکان تشکیل تومورهای بدخیم غده بزاقی هم وجود دارد.
غدد زیر زبانه، زیر زبان قرار دارد و کوچکترین غده بزاقی اصلی هستند. شروع یک تومور در این غدد بسیار نادر است. بروز تومورهای غدد بزاقی موجب ایجاد تورم و عدم تقارن درصورت و ناتوانی فرد در حرکت دهان می گردد. بنابراین به افراد توصیه میگردد به محض مشاهده هرگونه تورم در ناحیه غدد بزاقی و یا عدم تقارن صورت باید به پزشک مراجعه نمایید.

علل ایجاد تومور غدد بزاقی

تومور غدد بزاقی از سرطان‌های نادر سر وگردن است که هنوز علت دقیق ایجاد آن مشخص نیست؛ اما پزشکان معتقدند این نوع تومور می‌تواند در هر غدد بزاقی داخل یا نزدیک دهان به‌ دلیل جهش ژنتیکی در DNA ایجاد شود. جهش ژنتیکی موجب تقسیم سلولی بیش از اندازه خواهد شد که در صورت از بین نرفتن و تجمع سلولی موجب بروز تومور می‌شود. در این صورت وارد بافت‌های اطراف شده و اگر شکسته شوند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی در سایر نقاط بدن گسترش (متاستاز) پیدا می‌کنند.

علائم تومور غدد بزاقی

اکثر افرادی که به التهاب غدد بزاقی مبتلا شده‌اند، علائم آشکاری را مشاهده می‌کنند. اولین نشانه این بیماری وجود یک توده بدون درد در غدد بزاقی است. از دیگر علائم تومورهای غدد بزاقی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس ضعف و بی‌حسی در گردن، صورت، فک یا دهان
• درد مداوم در گردن، صورت، فک یا دهان
• احساس توده و تورم در قسمت گردن، فک، دهان یا صورت
• ضعیف شدن ماهیچه‌های صورت
• مشکل در بلعیدن
• خونریزی از دهان
• عدم توانایی در باز کردن کامل دهان یا حرکت دادن آن

عوامل خطر سرطان غدد بزاقی

عوامل متعددی می توانند خطر ابتلا به سرطان غده بزاقی را افزایش دهند. افرادی که تحت درمان پرتودرمانی برای سرطان های قبلی سر و گردن قرار گرفته اند، ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان غده بزاقی داشته باشند. افراد مسن نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان غده بزاقی دارند، اگرچه افراد در هر سنی می توانند به این سرطان مبتلا شوند. همچنین خطر بروز سرطان در مردان نسبت به زنان کمتر است.
عوامل ژنتیکی همچنین می توانند خطر بروز بیماری را افزایش دهند. با این حال، این موضوع به ندرت رخ می دهد و پزشکان معتقدند که سابقه خانوادگی ممکن است در سرطان غدد بزاقی نقشی نداشته باشد. قرار گرفتن در معرض موادی مانند گرد و غبار آلیاژ نیکل و گرد و غبار سیلیس نیز ممکن است عاملی برای بروز سرطان باشد.
تحقیقات در مورد سایر عوامل خطرناک دیگر، از جمله استفاده از تلفن همراه، رژیم غذایی و دخانیات و الکل ادامه دارد. با این حال، مطالعات هنوز تأثیر این عوامل در پیشرفت سرطان غده بزاقی را تأیید نکرده اند.

انواع تومورهای غدد بزاقی

تومورهای غدد بزاقی به عنوان مختلفی تقسیم می‌شوند. اکثر این تومورها خوش‌خیم بوده و خطر جانی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. انواع مختلف تومورهای غدد بزاقی عبارت‌اند از:

تومور بزاقی پاروتید

تومور بزاقی پاروتید به عنوان بزرگترین غدد بزاقی شناخته می‌شود. این تومور دقیقاً در جلوی گوش‌ها رشد می‌کند. تومور پاروتید را می‌توان شایع‌ترین تومور غدد بزاقی دانست.

غدد بزاقی سابلینگوال

غدد سابلینگوال در زیر سقف دهان و زیر دو طرف زبان رشد می‌کند. توجه داشته باشید که سرطان غدد بزاقی در این نواحی به ندرت رشد می‌کند. از این رو این غدد خطری برای افراد ندارد. غدد سابلینگوال کوچک‌ترین نوع غدد بزاقی است.

غدد بزاقی سابمندیبولار

غدد سابمندیبولار در زیر فک ایجاد شده و در همان جا رشد می‌کند. حدود ۲۰ درصد سرطان‌های غدد بزاقی مربوط به این نوع غدد است.

روش های تشخیص تومورهای سرطان غدد بزاقی

معاینه بالینی
برای تشخیص سرطان غدد بزاقی پزشک باید به شکل دقیق ناحیه گلو و گردن و فک را بررسی کند، اگر در زمان معاینه با ورم و توده مشکوکی روبرو شد نیاز به آزمایش بیشتری می باشد .
تصویر برداری
برای تشخیص دقیق تومور می توان از سی تی اسکن و ام آر ای استفاده کرد.
نمونه برداری از بافت سرطانی
در منطقه ای که پزشک مشکوک است سوزنی را وارد می کند، معمولاً در این روش تشخیص نمونه برداری از مایعات و سلول ها انجام می شود، تجزیه و تحلیل نمونه ها در آزمایشگاه انجام می شود.

آیا سرطان غدد بزاقی کشنده و خطرناک است؟

اگر این تومور از نوع تومور خوش‌خیم غدد بزاقی باشد، خطر خاصی را ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر از نوع تومور بدخیم غدد بزاقی باشد، ممکن است مشکلات سلامتی و خطر جانی برای فرد داشته باشد.

تومور خوش خیم غدد بزاقی

چند نوع تومور متفاوت در غدد بزاقی ایجاد می شوند. این تومورها ممکن است سرطانی و بدخیم یا غیرسرطانی و خوش‌خیم باشند. بیشتر تومورهای بزاقی خوش‌خیم هستند. (البته اثبات خوش‌خیمی تومور بعد از انجام نمونه‌برداری توسط پزشک است) شایع‌ترین محل آنها در غدد بناگوشی است. علائم آن بزرگی توده در یک طرف بناگوش می باشد. تومور‌های خوش‌ خیم مشکل‌ ساز نیستند و با جراحی می‌توان آنها را خارج کرد. جراحی، تومور را ریشه‌کن می‌کند. برخی تومورهای خوش‌خیم با پرتوتابی درمان می‌شوند تا از بازگشت تومور جلوگیری شود. با اینکه اغلب تومورهای غده‌های بزاقی خوش‌خیم هستند، برخی از آنها ممکن است سرطانی باشند. برخی تومورهای سرطانی نیاز به پرتودرمانی و شیمی درمانی دارند.

تومور بدخیم غدد بزاقی

از دیگر تومورهای غدد بزاقی که علاوه بر بزرگی و تورم یک طرف بناگوش، باعث فلج عضلات و اعصاب صورت نیز می‌شوند، معمولاً بدخیم هستند. بنابراین هر گونه بزرگی و تورم به شکل محدود در ناحیه غدد بزاقی را باید جدی گرفت. این تومورها نیاز به نمونه‌برداری دارند. انجام جراحی روی غدد بناگوشی به‌دلیل نزدیک بودن به عصب گوش بسیار حساس است. در صورتی که اندازه تومور کوچک باشد به راحتی و بدون آسیب به اعصاب اطراف خارج می‌شود؛ ولی در صورتی که بیمار دیر مراجعه کند و تومور بزرگ شده باشد، احتمال درگیری عصب وجود دارد و اگر عصب صورت برداشته شود، فلج صورت اتفاق می‌افتد.

روش‌های درمانی تومورهای سرطان غدد بزاقی

برای درمان تومور بزاقی ابتدا باید پزشک سایز، نوع، درجه و میزان پیشرفت بیماری را بررسی کند. سپس با ارزیابی حال عمومی بیمار درمان مناسبی را انتخاب خواهد کرد. درمان‌های این بیماری شامل موارد زیر هستند:

جراحی تومورهای غدد بزاقی

جراحی بهترین گزینه برای درمان این نوع تومور بدخیم است.اگر تومور بزاقی به سرعت در حال رشد باشد می‌توان به کمک جراحی از گسترش آن به سایر بخش‌های بدن جلوگیری کرد. انواع روش‌های جراحی عبارتند از:
در صورتی که تومور بزاقی بسیار کوچک باشد با جراحی بخشی از آن را برمی‌دارند.
در صورتی که تومور غدد بزاقی بزرگ شده و در پوست ناحیه اطراف آن التهاب ایجاد کرده باشد با برداشتن کل غده‌های مذکور سلول‌های سرطانی گسترش یافته را در استخوان پاکسازی می‌کنند.
اگر تومور غدد بزاقی به غدد لنفاوی گردن متاستاز داده باشد با جراحی برای برداشتن آنها اقدام می‌کنند.

پرتودرمانی

پرتودرمانی روش مناسبی است که پس از جراحی سلول‌های سرطانی باقی مانده را از بین می‌برد. برای درمان تومورهای این ناحیه از پرتو فوتون و پرتو نوترونی به منظور از بین بردن آنها استفاده می‌کنند. پرتودرمانی را میتوان یکی از بهترین درمان‌ها برای از بین بردن تومور بزاقی معرفی کرد.

شیمی درمانی

در صورتی که التهاب غدد بزاقی به تومور سرطانی تبدیل شده و احتمال متاستاز آن به بافت‌های خارج از سروگردن وجود داشته باشد، به کمک شیمی درمانی آن را درمان خواهند کرد.

جراحی برداشتن غدد بزاقی

اروتیدکتومی

نام نوعی از جراحی غدد بزاقی است که برای از بین بردن تومورهای خوش خیم و بد خیم غدد پاروتید انجام می شود. جراح پاروتیدکتومی به تخصص و تبحر زیادی جهت انجام این جراحی نیاز دارد؛ چراکه اعصاب صورت و دیگر ساختارهای اساسی در نزدیکی این غده واقع شده اند. جراحی پاروتید یکی از شایع ترین انواع جراحی غدد بزاقی هستند که تومور در آن رشد کرده است. دو نوع تومور غده پاروتید وجود دارد که نیازمند جراحی است :
تومور سطحی : این تومور بر روی عصب های صورت به وجود می آید.
تومور عمقی : این نوع تومور برخلاف تومور سطحی، در زیر عصب صورت رشد می کند
جراحی تومورهای پاروتید که نوعی از جراحی غدد بزاقی هستند، بسیار دقیق انجام می شوند تا از اعصاب ناحیه در هنگام عمل محافظت کامل صورت پذیرد. جراح از یک مانیتور برای مشاهده و یافتن عصب صورت بیمار استفاده می کند. سپس برشی را در قسمت کنار گوش، پایین گردن ایجاد می نماید. این برش عصب صورت را از رشته های متصل به تومور جدا خواهد نمود. جراح می تواند تومور را بدون آسیب رسیدن به عصب بردارد و ناحیه را با بخیه زدن، ببندد. در این مرحله تومور جدا شده به بخش آسیب شناسی ارسال می شود تا به سرطانی بودن و غیر سرطانی بودن آن پی ببرند.

برداشتن غده زیر زبانی

در درمان تومورهای خوش خیم و بدخیم در غده زیر زبان، جراح بافت درگیر شده را به طور کل از میان می برد. غده زیر زبانی دقیقاً بالای فک واقع شده است. حین عمل، یک برش زیر خط فک ایجاد می شود تا تومور و در مواردی بخشی از خود غده در اطراف تومور نیز برداشته شود. تکنیک و روش جراحی غدد بزاقی به اندازه و نوع تومور بستگی خواهد داشت. برداشتن غده زیر زبانی نیز به مهارت زیادی در تیم جراح نیاز خواهد داشت. اعصاب مهم و تأثیرگذاری در این ناحیه وجود دارند که عبارتند از :
اعصاب حاشیه فک پایین : این عصب موجب می شود فرد به راحت لبخند بزند.
اعصاب زبانی : این دسته از اعصاب می توانند باعث حس چشایی روی زبان شوند.
عصب هیپوگلاس : این عصب به حرکات زبان به جهت بلع و قورت دادن غذا و همینطور صحبت کردن کمک می نماید.
پزشک در تمام طول جراحی سعی در حفظ این اعصاب مهم خواهد کرد، هر چند این موضوع به محل واقع شدن تومور و وسعت آن نیز بستگی خواهد داشت.

برداشت غده زیر زبانی در جراحی غدد بزاقی

جراحی تومورهای ناحیه غده زیر زبانی شامل برداشتن کل غده خواهد شد. غده زیر زبانی در سرتاسر زیر زبان و دو طرف آن قرار دارند. پزشک برشی درون دهان ایجاد می کند تا غده زیر زبانی را به همراه بخشی از بافت اطراف آن جدا نماید. محل تحت جراحی با بخیه زدن و پیوند پوست به مرور بازیابی و ترمیم خواهد شد. برداشت غده زیر زبانی هم تبحر خاصی می طلبد؛ زیرا اعصاب زیر زبانی که وظیفه تست و حس چشایی را دارند، در دو طرف زبان و در نزدیکی توده قرار گرفته اند. تیم پزشکی سعی می کند اعصاب زیر زبان را حفظ نماید؛ اما ممکن است زبان در آن سمتی که جراحی انجام شده است، بی حس و کرخت باشد. این شرایط پس از گذشت چند هفته یا چند ماه از بین خواهد رفت.

هزینه جراحی غدد بزاقی

هزینه جراحی تومور پاروتید به عواملی مانند نوع عمل، نوع تومور و مهارت پزشک بستگی دارد. به طور معمول هزینه این نوع جراحی بعد از معاینه بیمار توسط پزشک و انجام آزمایشات متعدد مشخص می‌شود.

راه های پیشگیری از ابتلا به تومورهای غدد بزاقی

جلوگیری از سرطان غدد بزاقی دشوار است؛ زیرا کاملاً مشخص نیست چه چیزی باعث ایجاد آن می شود. جلوگیری از مصرف دخانیات و الکل ممکن است اندکی خطر ابتلا به این سرطان و بسیاری از انواع دیگر سرطان را کاهش دهد. همچنین افرادی که در محیط هایی کار می کنند که گرد و غبار آلیاژ نیکل، گرد و غبار سیلیس یا مواد رادیواکتیو وجود دارد باید از وسایل محافظتی مناسبی استفاده کنند.

• تشخیص و درمان انواع تومورهای سرطان حنجره
  تاریخ انتشار : 1402-06-19تاریخ بروز رسانی : 1402-06-20


• وقفه تنفسی یا آپنه خواب چیست و چگونه درمان می شود ؟
  تاریخ انتشار : 1402-05-26تاریخ بروز رسانی : 1402-05-27


• علائم علل و درمان التهاب حلق و گلو یا فارنژیت
  تاریخ انتشار : 1402-05-03تاریخ بروز رسانی : 1402-05-25