در مورد سنگ غدد بزاقی بیشتر بدانید

غدد بزاقی بخشی از سیستم گوارشی محسوب می‌شوند که غذا از بدو ورود به دهان با ترشحات بزاقی رو به رو می‌شود. سنگ غدد بزاقی زمانی ایجاد می‌ شود که کلسیم در غدد شما جمع شده و ایجاد توده‌ای شبیه سنگ می‌ کند. این سنگ در حین شکل‌ گیری می‌ تواند مجرای منتهی به غدد داخل دهان را مسدود کند. این فرایند جریان بزاق به دهان را مهار کرده و یک برآمدگی گاهی دردناک ایجاد می‌کند. این بیماری نام دیگری هم دارد که آن را سیالولیتیازیس هم می‌ نامند. این ناراحتی می‌تواند در گردن ، صورت یا دهان احساس شود و قبل یا در طول غذا خوردن بدتر می‌شود. سیالولیتیازیس در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد. شایع‌ ترین بیماری غدد بزاقی است که تقریباً از هر هزار بزرگسال یک نفر را بین ۳۰ تا ۶۰ سالگی مبتلا می‌ کند. این سنگ‌ها باعث مسدود سازی جریان بزاق شده و از همین طریق حس درد و ناراحتی را در فرد ایجاد می‌کنند. انواع روش‌ های مختلف برای درمان سنگ غدد بزاقی وجود دارد که شما می‌ توانید با کمک متخصص به درمان آن بپردازید.

سنگ غدد بزاقی چیست؟

سنگ غدد بزاقی به انگلیسی به سنگ‌های کوچکی گفته می‌شود که در غدد بزاقی دهان به وجود می‌آیند. این سنگ‌ها جریان بزاق را مسدود کرده و باعث ایجاد مشکلاتی در فرد می‌شوند. سنگ‌های بزاقی اکثراً با علائمی همچون درد و احساس ناراحتی به همراه هستند. سنگ‌های غدد بزاقی را می‌توان شایع‌ترین علت بیماری التهابی غدد بزاقی دانست. تقریباً ۷۵ درصد سنگ‌های بزاقی که ایجاد می‌شوند، در غده زیر فکی دیده می‌شوند.

علل به وجود آمدن سنگ های غده بزاقی چیست؟

علت اصلی به وجود آمدن سنگ های غدد بزاقی ناشناخته است. تنها عامل شناخته شده آن خشکی همیشگی دهان و کم آبی بدن است؛ اما برخی عوامل ممکن است موجب ایجاد سنگ غدد بزاقی شود که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

• کاهش ترشح بزاق

اگر تولید بزاق کم شود یا خشکی دهان افزایش یابد، احتمال ایجاد سنگ غدد بزاقی افزایش پیدا می‌کند.

• مواد معدنی زیاد در بزاق

افزایش مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر در بزاق ممکن است باعث ایجاد سنگ‌ ها شود.

• سایر عوامل احتمالی

آب‌ وهوا، مصرف کم‌آب، داروها و … ممکن است بر ترشح بزاق و ترکیب سنگ‌ ها تأثیر بگذارند.

علائم سنگ غدد بزاقی

• سنگ غدد بزاقی ممکن است بدون علائم باشد و زمانی که به اندازه کافی بزرگ شد، علائم آن بروز کند. با افزایش اندازه سنگ یا وقوع مشکلات مرتبط، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
• احساس درد در منطقه غدد بزاقی یا دهان یکی از علائم سنگ این غده‌ها است. این درد معمولاً هنگام غذا خوردن یا زمانی که ترشح بزاق بیشتر احساس می‌شود.
• غدد بزاقی ممکن است به شدت دچار تورم شود به خصوص اگر یکی از غدد گلویی تحتانی یا فوقانی تحت تأثیر قرار گرفته باشد. همچنین اگر با عفونت همراه باشد موجب تورم صورت و گردن می‌شود.
• در برخی موارد سنگ های غدد بزاقی بدون علامت و نشانه بوده و هیچ علائمی ندارند و به طور ناگهانی در رادیوگرافی تشخیص داده می شوند. این فناوری امکان نمایش تصاویر داخلی بدن با استفاده از امواج صوتی را فراهم می‌کند.
• ممکن است بزاق تغییراتی از خود نشان دهد. به عنوان مثال با بوی نامطبوع دهان همراه باشد.
• وجود سنگ‌های بزاقی می‌تواند باعث خشکی دهان و افزایش احساس عطش شود.

انواع سنگ غدد بزاقی

افرادی که بیماری سنگ غدد بزاقی مبتلا هستند. ممکن است انواع مختلفی از این سنگ ها را تجربه کنند. به طور کلی سنگ غدد بزاقی به دو دسته تقسیم می شود که در ادامه به هر کدام از آنها اشاره خواهیم کرد:

• سنگ غدد بزاقی اوراتی: افرادی که سنگ غدد بزاقی آنها از نوع اوراتی است، به راحتی قابل تشخیص نیست و پزشک برای تشخیص آن باید از روش‌ها و آزمایش‌های مختلفی استفاده کند.
• سنگ غدد بزاقی کلسیمی: افرادی که سنگ غدد بزاقی آنها از نوع کلسیمی است به راحتی قابل تشخیص بوده و پزشک با معاینه فیزیکی یا با کمک عکس‌های رادیولوژی می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به سنگ غدد بزاقی قرار دارند؟

افرادی که به مقدار کافی آب نمی‌نوشند، به سلامت دهان و دندان خود رسیدگی نمی‌کنند و دخانیات مصرف می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

تشخیص و درمان سنگ های غدد بزاقی

تشخیص سنگ‌های غدد بزاقی معمولاً توسط پزشک انجام می‌شود. برخی از روش‌ها و ابزارهایی که برای تشخیص سنگ‌های غدد بزاقی استفاده می‌شوند، عبارتند از:
پزشک با گرفتن تاریخچه بالینی از بیمار و انجام معاینه فیزیکی می‌تواند به سنگ غدد بزاقی را تشخیص دهد. با توجه به نتایج این تست‌ها و تصاویر تشخیصی، پزشک می‌تواند تشخیص دقیق‌تری برای مشکلات غدد بزاقی قرار دهد و راه‌های درمانی متناسب با شرایط فرد را پیشنهاد کند.

1- درمان‌ های خانگی

از جمله از این روش‌ ها عبارت‌ اند از:

• افزایش مصرف مایعات
• ماساژ
• مصرف غذاهای ترش و نوشیدنی‌هایی که باعث تولید بزاق می‌شوند.
• استفاده از کمپرس گرم

شایان ذکر است که تمامی روش‌ های خانگی گفته شده نیز بایستی زیر نظر متخصص با تجویز وی انجام شود. توصیه می‌شود از انجام هرگونه عمل خودسرانه‌ای برای درمان سنگ غدد بزاقی خودداری کنید؛ چرا که ممکن است آسیب‌های جدی و حتی جبران ناپذیری برایتان اتفاق بیفتد.

2- طب سنتی

روش‌ های مختلفی برای درمان سنگ غدد بزاقی طب سنتی وجود دارد. در طب سنتی به درمان گیاهی سنگ غدد بزاقی می‌پردازند. در واقع متخصص طب سنتی با تجویز گیاهان مختلف و ترکیب‌های گیاهی متنوع باعث می‌شود تا عفونت دهان از بین رفته و عملکرد غدد بزاقی افزایش یابد.

3- مصرف دارو

برای سنگ‌ هایی که اندازه آنها کوچک است و مزاحمت شدیدی برای بیمار ایجاد نمی‌کنند، از دارو استفاده می‌شود. داروها باعث از بین رفتن عفونت، افزایش عملکرد غدد بزاقی و شکننده شدن سنگ‌های غدد بزاقی می‌شوند. گاهی اوقات نیز از تجویز دارو به عنوان یک روش مکمل در کنار جراحی سنگ غدد بزاقی استفاده می‌شود. به‌طوری‌که دارو باعث شکننده‌تر شدن سنگ‌ها شده و کار جراح در شکستن سنگ غدد بزاقی و در آوردن آن از دهان بسیار ساده‌تر می‌شود.

4- جراحی

عمل جراحی سنگ غدد بزاقی یکی از شایع‌ترین و مؤثرترین روش‌ها در از بی بردن سنگ‌های غدد بزاقی شناخته می‌شود. در این نوع از روش درمانی، جراحی سنگ‌های غدد بزاقی توسط پزشک صورت می‌گیرد. به‌طوری‌که کل سنگ یا به صورت کامل و یک جا از غدد بزاقی بیرون کشیده می‌شود و یا جراح ابتدا آنها را شکسته و خورد خورد می‌کند و سپس از دهان غدد بزاقی بیرون می‌آورد. به هر حال نحوه‌ی جراحی و نوع بیرون کشیدن سنگ‌ها کاملاً به نوع سنگ و ابعاد و اندازه آن بستگی دارد. تشخیص چگونگی انجام جراحی نیز به عهده جراح است.

معاینات و آزمایشات تشخیص سنگ های غدد بزاقی چگونه است؟

پزشکان از روش‌های مختلفی برای تشخیص ابتلای فرد به سنگ غدد بزاقی استفاده می‌کنند. نحوه‌ی تشخیص سنگ غدد بزاقی به شرح زیر است:

• معاینه فیزیکی
• سونوگرافی
• سی تی اسکن
• اسکن MRI

نحوه تشخیص سنگ غدد بزاقی در افراد مختلف متفاوت است.توجه داشته باشید که پزشکان در مرحله اول از معاینه فیزیکی برای تشخیص ابتلای فرد به این بیماری استفاده می‌کنند؛ چرا که بسیاری از مواقع، سنگ‌ها به قدری بزرگ شده‌اند که با چشم دیده شوند. گاهی اوقات فرد با آنکه علائم ابتلا به این بیماری را دارد؛ اما سنگ‌های غدد بزاقی با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند. این کار به علت آن است که سنگ‌ها در مناطقی قرار گرفته‌اند که به چشم می‌آیند و یا ابعاد و اندازه آنها به قدری ریز است که با چسم دیده نشوند. سنگ غدد بزاقی تحت فکی یکی از این موارد است. در این صورت پزشک برای کسب اطمینان از ابتلا فرد به سنگ غدد بزاقی از روش‌های دیگری که ذکر کردیم استفاده می‌کند.

مراقبت های بعد از جراحی سنگ‌ های غدد بزاقی

در صورت احساس درد، داروی مسکن برای بیمار، تجویز می شود. بعد از به هوش آمدن کامل، عصب صورت آزمایش می شود. پس از آن، قبل از مرخص شدن از بیمارستان، دستورالعمل هایی در خصوص مراقبت از زخم ها به بیمار توصیه می شود.

روش های کم تهاجمی برای از بین بردن سنگ غدد بزاقی

• ماساژ غدد بزاقی: این کار می تواند به از بین بردن سنگ بزاقی کمک کند. پزشک ممکن است به شما کمک کند یا به شما آموزش دهد که چگونه غدد را به درستی ماساژ دهید.
• NSAIDs: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می توانند به درمان درد و تورم در غدد بزاقی کمک کنند.
• Sialogogues: این داروهای تجویزی تولید بزاق را افزایش می دهند و می توانند به دفع سنگ ها کمک کنند.
• آنتی بیوتیک ها: پزشک ممکن است برای درمان عفونت، آنتی بیوتیک به شما تجویز کند. علائم عفونت شامل تورم غدد لنفاوی در سر و گردن و همچنین چرک در دهان است.

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سنگ غدد بزاقی

برای پیشگیری از ایجاد سنگ غدد بزاقی، می‌توانید اقداماتی انجام دهید که به حفظ بهداشت دهان و تنظیم ترشح بزاق کمک کند. در ادامه تعدادی از راهکارهای پیشگیری از ایجاد سنگ غدد بزاقی آورده شده است:

• افزایش مصرف آب می‌تواند به غدد بزاقی کمک کند و از ایجاد سنگ‌های بزاقی جلوگیری کند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند بسیار کمک کننده باشد.
• رژیم غذایی با تنوع مناسب و حاوی مقادیر کافی مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر می‌تواند به سلامت غدد بزاقی کمک کند.
• مصرف مواد غذایی با مواد افزودنی مانند شکرهای مصنوعی و اسیدهای افزوده را کاهش دهید. این مواد ممکن است به افزایش ترشح بزاق و ایجاد سنگ‌ها منجر شوند.
• در صورت داشتن علائم مشکوک یا مشکلات در منطقه غدد بزاقی، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مسائل مربوط به غدد بزاقی می‌تواند از ایجاد مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.